EPS (سود پیش بینی شده )و DPS (سود پرداخت شده)

سود هرسهم یا Earning per share) EPS) از تقسیم سود خالص شرکت پس از کسرمالیات ،بر تعداد کل سهام شرکت ، محاسبه میشود هرسال شرکتها بخشی از سود خالص را مطابق قانون وبخشی را براساس نیاز شرکت نزد خود نگهداری می کنند و مابقی را بین سهامداران تقسیم می نمایند لذا سود پرداختی هر سهم از تقسیم کل سود پرداختی ( مصوب مجمع عادی سالانه ) بر تعداد سهام شرکت به دست می آید. براساس قانون تجارت در صورت تصویب در مجمع عمومی عادی سالانه تقسیم سود تصویب شده ، حداکثر ظرف 8 ماه ازتاریخ تصویب (Diridend per shareDPS) به سهامداران می بایست پرداخت گردد.
البته سود پرداختی تنها به سهامدارانی پرداخت میگردد که درتاریخ برگزاری مجمع مالک آن میزان سهم باشند
اولین جزء پیش بینی سود ( EPS) درامد با به عبارتی دقیق تر درآمد اختصاصی سهامداران عمومی است
درواقع درآمد سهامداران عمومی چیزی بر باقی مانده سود ، پس از توزیع سود بین کارفرمایان ، عرضه کنندگان ، ارائه دهندگان خدمات ، صاحبان سهام ممتاز و بستانکاران نیست که از مخارج وسود تقسیم شده میان صاحبان سهام ممتاز طی یک دوره زمانی مشخص مثل یک سال یا سه ماه ، کمتر است .
دومین جزء EPS تعداد سهم منتشر شده در بازار توسط شرکت است . لازم به ذکر است ، تعداد سهام موجود بازار را به عنوان جزئی از EPS شرکت تلقی میکنیم تا میزان مطالبات سهامداران عمومی را نسبت به درآمد در هر واحد اندازه گیری کنیم به عبارت دیگر EPSمقدار سودی است که به هر سهم اختصاص می یابد با محاسبه سطح درآمد شرکت از این روش می توان به میزان درآمدی که هرفرد کسب می کند ، دست یافت.
با اینکه اجزای EPS ظاهرا" ساده به نظر می رسد اما در واقعیت این طور نیست و این عناصر کاملا" پیچیده اند.
به عنوان مثال ، تخمین تعداد سهام در بازار کاری ساده نیست ، چراکه به مرور زمان تعداد سهام دایما" در حال تغییر یا جابه جائی است ، به طوری که انتشار سهام یا بازخرید سهام توسط شرکتها ، تعداد سهام موجود در بازار را تغییر میدهد و با عرضه مقدار زیادی سهام توسط یک شرکت در انتهای یک دوره مالی ، تعداد متوسط سهام درانتهای دوره بسیار بیشتر از اوایل دوره خواهد بود که به این ترتیب در محاسبه EPS مشکل ایجاد می کند .

انواع EPS
برای یک شرکت بیش از یک نوع EPS وجود دارد که انواع مختلف آن با توجه به تغییر در روش تخمین تعداد سهام موجود دربازار ، تغییر خواهد کرد .نوع اول EPS تحت تاثیر تغییرات بالقوه تعداد سهام موجود و حق تقدم و اختیار خرید وفروش در بازار قرار نمیگیرد ونوع دیگر آن که تحت تاثیر تغییرات تعداد سهام شرکت های بازار( سهم های منتشر شده جدید توسط شرکتها ) و حق تقدم و اختیار خرید و فروش قرارمیگیرد .البته این موضوع در مورد بازار ایران صدق نمی کند .دربازار فقط یک نوع EPS وجود دارد و از آنجا که بر حسب مقدار سرمایه ثبت شده در زمان تشکیل مجمع سالانه ، محاسبه میشود ، مگر اینکه حق تقدم ها به صورت سرمایه افزودنی قبل از تشکیل مجمع به سرمایه شرکت افزده شود که در این صورت میتوان از آن بهره گرفت . براساس اصول وقوانین پذیرفته شده در آمریکا ، شرکت های آمریکائی باید هر دونوع EPS را درصورت های مالی خود داشته باشند : چرا که EPS دراین کشور هرسه ماه یک بار اعلام خواهد شد و در مواردی که شرکت سود ده نیست ، ازاین قاعده مستثنی میشود ، چرا که با محاسبه تعداد سهم های جدید اضافه شده در بازار ( که از حق تقدم ها و اختیارها ناشی میشوند ) مقدار زیان کوچک تر از حد واقعی آن نشان داده میشود و دومین مشکلی که در محاسبه تعداد سهام موجود در بازار برای محاسبه EPS وجود دارد ، این است که در ترازنامه شرکتها در بخش اوراق بهادار، هیچ گاه از میانگین تعداد سهم های موجود در بازار استفاده نمیشود بلکه تعداد سهامی را که در همان روز بستن ترازنامه، دردست صاحبان سهام است استفاده میکنند .همچنین این تعداد شامل اوراق تبدیلی نیز نمیشود ، چرا که EPS را کاهش میدهد ، بنابراین سرمایه گذاران باید در هنگام محاسبه EPS هر دوی این موارد را در نظر بگیرند.
EPS به عنوان درآمد هر سهم ، میزان سودآوری شرکت را نشان میدهد چراکه درهرشرکت درآمد هر سهم را به کل سهام شرکت تعمیم میدهند وبراساس آن تصمیم میگیرند.

تعدیل EPS:
مدیران شرکت درابتدای سال مالی با توجه به چشم انداز فعالیتهای شرکت EPS معینی را پیش بینی و اعلام میکنند .امادرطی سال با توجه به روند فعالیت ممکن است تغییر در اصلاح در EPS اعلام شده ضروری به نظر رسد لذا براساس عملکرد شرکت EPS جدیدی اعلام میکنند که به آن تعدیل EPS گفته میشود

DPS چیست ؟
به مقدار سودی که شرکت تقسیم میکند و به طور نقدی به دست سهامدار میرسد DPS گفته میشود اینکه چه میزان از سود تحقق یافته هر سهم به صورت نقدی توزیع شود و چه میزان در شرکت باقی بماند تصمیمی است که در مجمع عادی سالیانه توسط هیات مدیره به مجمع پیشنهاد داده میشود و سپس به تصویب سهامداران میرسد.

سود تقسیمی(DPS):
عبارتست از سود پس از کسر مالیات به ازاء هر سهم که توسط شرکت پرداخت میگردد چون DPS سود بخشی از EPS میباشد که سهامداران در مورد تقسیم آن نظر میدهند معمولا" کمتراز EPS میباشد . البته چنانچه تمام سود تقسیم شود EPS و DPS برابر میباشد در بعضی موارد خاص نیز DPS بیشتر از EPS است که این مبلغ اضافی معمولا" از محل سود انباشته سالهای قبل تامین میشود . البته این وضعیت اکثرا" نشان دهنده بی برنامه بودن شرکت میباشد چون سود انباشته همان سود سالهای گذشته است که توزیع نشده است و معمولا" جهت انجام برنامه ای خاص در شرکت باقی مانده است و توزیع آن در سالهای بعد نشانه خوبی نیست. باشروع فصل مجامع شرکتهای بورس موضوع تقسیم سود (DPS) ذهن تمامی سهامداران شرکت های بورسی را به خود جلب کرده به خصوص سهامداران حقیقی که ازاین راه امرار معاش میکنند.

اندوخته قانونی و سود انباشته
همه ساله شرکت مکلف به ذخیره حداقل 5% از سود خالص نزد خود مطابق قانون تجارت به عنوان اندوخته قانونی میباشدوافزایش آن تامیزان 10% سرمایه اسمی توسط شرکت اختیاری میباشد مابقی سود در اختیار مجمع بوده تا نسبت به آن تصمیم گیری نماید . سود انباشته نیز که باقی مانده اندوخته قانونی و سود سهام پرداختی به سهامداران است با سود انباشته سالهای قبل جمع و به سالهای بعد منتقل می گردد

Price/EPS
معیاری است که درآمد سالانه یک سهم را با قیمت بازار آن مقایسه میکند و از تقسیم قیمت بازار سهم به درآمد یک سهم (EPS) به دست می آید حال قیمت اسمی و قیمت بازار سهم به چه معنا هستند :

P/E  =  سودهرسهم/ قیمت بازار

 قیمت اسمی هر سهم : قیمت اسمی سهم مبلغی است که سهامداران اولیه در زمان پذیره نویسی به حساب شرکت واریز میکند که این مبلغ از سوی شرکت بر روی برگه سهم نوشته میشود و این رقم مطابق ماده 29 قانون تجارت نباید از 10،000 ریال بیشتر باشد اما بطور معمول در اغلب شرکتهای پذیرفته شده در بورس این مبلغ 1000 ریال است ولی قیمت بازار قیمتی است که براساس آن سهم در بورس اوراق بهادار مورد معامله قرارگرفته و تابع عرضه و تقاضا می باشد .
البته قیمت سهام براثر تغییرات درعرضه و تقاضای بازار قابل تغییراست لذا اگرفروشندگان ( صف فروش ) از تعداد خریداران ( صف خرید ) بیشتر باشد باعث کاهش قیمت و حالت عکس آن سبب افزایش قیمت میشود.

شرایطی که نماد شرکت توسط بورس متوقف میشود:
در صورت وقوع هر یک از موارد زیر نماد شرکت متوقف میشود:
1- هنگام برگزاری مجمع عمومی
2- تغییر محل شرکت
3- تعدیل EPS
4- افزایش سرمایه
5- تعیین اعضای هیئت مدیره
6- عدم ارائه اطلاعات شفاف به بورس


افزایش سرمایه :
هرگاه شرکت برای توسعه فعالیتهای خود به منابع مالی جدید نیاز داشته باشد ، با پیشنهاد هیات مدیره به سهامداران شرکت ، افزایش سرمایه را در جلسه مجمع عمومی فوق العاده مورد بررسی ورای گیری قرار می دهد و درصورت تصویب سرمایه شرکت به میزان تصویب شده افزایش می یابد.

شرکت از سه روش زیر سرمایه خود را میتواند افزایش دهد:
1- از محل سود انباشته و اندوخته طرح و توسعه
2- از محل آورده نقدی و مطالبات در قالب حق تقدم
3- از محل صرف سهام

در روش اول شرکت سهام جدید ناشی از افزایش سرمایه را به سهامداران میدهد و برای اینکار نیازی به پرداخت وجه توسط سهامداران نمی باشد.
در روش دوم شرکت سهام جدید ناشی از افزایش سرمایه را به ازای دریافت 1000 ریال برای هرحق تقدم ( به قیمت اسمی سهم ) به سهامداران می فروشد.
در روش سوم با سلب حق تقدم سهامداران ، سهام جدید ناشی از افزایش سرمایه به قیمت بازار مورد پذیره نویسی دراختیارمتقاضیان جدید قرار میگیرد.
درصورت افزایش سرمایه با روش اول ودوم سهام به سهامدارانی تعلق میگیرد که در تاریخ اجراء مصوبه مجمع عمومی فوق العاده شرکت مبنی بر افزایش سرمایه ، مالک سهام شرکت باشند.

پرتفویPORTFOLIO:
ترکیبی مناسب از سهام با سایر دارائی ها است که یک سرمایه گذار آنها را خریداری کرده است . هدف از تشکیل سبد سهام تقسیم کردن ریسک سرمایه گذاری بین چند سهم است . درواقع به حداقل رساندن ریسک سرمایه می باشد.